روسیه و اوکراین روز سه‌شنبه، در مذاکرات صلح که به میزبانی ترکیه در استانبول برگزار می‌شود، به چشمگیرترین پیشرفت دست یافتند. مسکو وعده داد میزان فعالیت نظامی‌اش در اطراف کی‌یف، پایتخت اوکراین، و نواحی شمالی را «چند برابر» کاهش دهد. مذاکرات صلح به میزبانی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، در بزرگ‌ترین شهر این کشور برگزار می‌شود.
مقام‌های اوکراینی برای اولین بار امتیازهای احتمالی در مورد یکی از اراضی تحت اشغال روسیه را مطرح کردند. پیشنهاد کی‌یف این است که مذاکرات درباره وضعیت شبه‌جزیره کریمه (که در سال ۲۰۱۴ به اشغال غیرقانونی روسیه درآمد و به خاک این کشور الحاق شد) در دوره‌ای ۱۵ ساله انجام شود و اوکراین در این مدت تلاش نکند این منطقه را به‌زور پس بگیرد.
در پی مذاکرات روز سه‌شنبه، یکی از مشاوران ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، گفت مسئله منطقه دونباس در شرق اوکراین که روسیه آن را بخشی از خاک اوکراین نمی‌داند و در آن دو جمهوری خودخوانده دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناخته است، می‌تواند در مذاکرات مستقیم بین زلنسکی و همتای روس او، ولادیمیر پوتین، مطرح شود.
زلنسکی ماه‌ها است خواهان دیدار خصوصی با پوتین است اما کرملین نپذیرفته است. روسیه روز سه‌شنبه اعلام کرد حاضر است تدارک‌ها برای این دیدار را شتاب بخشد و به محض آماده شدن پیش‌نویس توافق صلح با اوکراین، چنین دیداری نیز ممکن خواهد بود.
ولادمیر مندینسکی، رئیس هیئت روس، گفت: «اگر سریع به معاهده برسیم و سازش لازم پیدا شود، امکان رسیدن به صلح بسیار نزدیک‌تر خواهد بود.»
مندینسکی گفت کاهش فعالیت نظامی در کی‌یف و شمال به‌اضافه توافق با جلسه پوتین و زلنسکی در صورت آغاز به کار روی معاهده صلح در سطح وزرای خارجه، دو قدمی است که مسکو برای تامین صلح برداشته است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
البته هنوز تا رسیدن به صلح فاصله داریم، اما از روز ۲۴ فوریه که پوتین عملیات اشغال اوکراین را آغاز کرد تاکنون، این امیدوارکننده‌ترین لحظه بوده است، چرا که امکان سازش را در صحبت‌های هر دو طرف می‌بینیم. مندینسکی گفت روسیه پیشنهادهای اوکراین را «قدمی سازنده در راستای سازش» می‌داند.
مهم‌ترین نکته این‌جا است که اوکراین در روزهای اخیر، آمادگی نشان داده است که در توافق صلح اعلام بی‌طرفی کند و در مقابل، «ضمانت‌های امنیتی» بین‌المللی بدهد که به ائتلاف ناتو نمی‌پیوندد و میزبان نیروهای غربی نمی‌شود. دیوید آراهامیا، رئیس هیئت اوکراینی، گفت این کشور در حال حاضر مشغول مذاکره با سایر کشورها در مورد ایجاد «سازوکار امنیتی کارآمد» است که حق حاکمیت اوکراین را تثبیت کند.
میخائیلو پودولیاک، مشاور زلنسکی، در استانبول در گفت‌و‌گو با خبرنگاران ترکیه، گفت: «ما کم‌و‌بیش در مورد تمامی مسائل مورد مناقشه صحبت کردیم.» او گفت کی‌یف حاضر است در مورد موضوع کریمه ۱۵ سال صبر کند. پودولیاک در ضمن گفت: «هیئت روسیه برخوردی سازنده داشته است. این البته به معنی ساده بودن مذاکرات نیست. این مذاکرات دشوارند.»
مندینسکی در مورد پیشنهادهای طرف مقابل گفت: «این پیشنهادها در آينده نزدیک بررسی می‌شوند، به اطلاع رئیس‌جمهوری می‌رسند و پاسخ داده می‌شوند.»
اما مهم‌ترین نتیجه مذاکرات استانبول کاهش حملات جنگی روسیه است. الکساندر فومین، معاون وزیر دفاع روسیه که در مذاکرات شرکت دارد، گفت روسیه فعالیت نظامی در حوالی کی‌یف و شهر چرنیهیف در شمال اوکراین را متوقف می‌کند. فومین به خبرنگاران گفت: «برای افزایش اعتماد دوجانبه و ایجاد شرایط لازم برای ادامه مذاکرات و رسیدن به هدف نهایی توافق و امضای قرارداد، این تصمیم گرفته شد که فعالیت نظامی در مسیر کی‌یف و چرنیهف به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یابد.»
فومین گفت این تصمیم به این علت گرفته شده است که مذاکرات در مورد مسائلی کلیدی همچون بی‌طرفی اوکراین و غیرهسته‌ای بودنش و همچنین ضمانت‌های امنیتی برای حفظ استقلال این کشور، وارد «مرحله عملی» شده‌اند.
البته روسیه در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین نیز عملیاتی گسترده را در دست دارد و هنوز معلوم نیست خبری از توقف آن‌ها باشد. جنگ آن‌طور که روسیه می‌خواست پیش نرفته و این کشور با گذشت ۳۴ روز، نتوانسته است به نتایج سریع برسد. روسیه اخیرا حملاتش به چرنیهف را افزایش داده بود اما ظاهرا به این نتیجه رسیده بود که از نظر نظامی، فعلا توانایی فتح کی‌یف را ندارد. در عین حال، وزیر دفاع روسیه روز سه‌شنبه گفت این کشور تلاش خواهد کرد اراضی بیشتری در شرق اوکراین را تحت کنترل بگیرد.
فومین در سخنانش از اوکراین خواست از آنچه به ادعای او شکنجه اسرای روس است، دست بردارد. معاون رئیس ستاد نیروهای مسلح اوکراین گفت این کشور تمامی اطلاعات مربوط به برخورد با زندانی‌ها را بررسی می‌کند و اگر هر سربازی مقصر شناخته شود، با او برخورد قانونی می‌شود.
اما در سوی دیگر، غائله دیپلماتیک روسیه و کشورهای اروپای شرقی آرامی ندارد. روسیه روز سه‌شنبه در عملی تلافی‌جویانه اعلام کرد ۱۰ دیپلمات از سه کشور حاشیه دریای بالتیک را که زمانی بخشی از اتحاد شوروی بودند اخراج می‌کند. سه دیپلمات از استونی، سه دیپلمات از لتونی و چهار دیپلمات از لیتوانی از خاک روسیه اخراج می‌شوند. حدود دو هفته پیش بود که این سه کشور در مجموع ۱۰ دیپلمات روسیه را اخراج کرده بودند.
لتونی اعلام کرد فعالیت دیپلمات‌های روسیه مغایر با مقام دیپلماتیکشان بوده و اشغال اوکراین به‌دست روسیه نیز در این تصمیم نقش داشته است.
در بیانیه روز سه‌شنبه وزارت خارجه روسیه آمده است که سفرای ریگا، تالین و ویلنیوس را فراخوانده است تا به آنچه اعمال «تحریک‌کننده» و «بی‌بنیان» علیه دیپلمات‌های خود می‌داند، اعتراض کند.
لیتوانی، لتونی و استونی در پی جنگ جهانی دوم بخشی از خاک شوروی شدند. در پی سقوط شوروی، این سه کشور به اتحادیه اروپا و به ناتو پیوستند و بخش مهمی از بلوک غرب‌اند. هر سه کشور از حامیان تحریم‌های غرب علیه مسکو بوده‌اند.
روسیه روز دوشنبه نیز در حرکتی تلافی‌جویانه، سه دیپلمات اسلواکی را اخراج کرد. براتیسلاوا چندی پیش سه دیپلمات روس را به جرم جاسوسی اخراج کرده بود. در همین روز، مقدونیه شمالی نیز پنج دیپلمات روسیه را به جرم نقض هنجارهای دیپلماتیک اخراج کرد. در ماه جاری، ایالات متحده آمریکا، لهستان و بلغارستان نیز اقدام‌های مشابهی علیه دیپلمات‌های روس انجام داده‌اند.
